การเสื่อมสภาพของดิน ทำให้คุณภาพของดินเปลี่ยนแปลงไปด้วย
ลักษณะของดินเสื่อมคุณภาพจะประกอบด้วยลักษณะดังนี้
1. มีการลดลงของธาตุอาหารพืช และอินทรียวัตถุ จากเดิมที่เคยมีทำให้การทำการเกษตรในพื้นที่นั้นๆ ได้ผลผลิตลดลงหรือไม่สามารถทำการเกษตรในพื้นที่นั้น ๆ ได้อีกต่อไป
2. มีการสะสมเกลือและแร่ธาตุ หรือมีการปนเปื้อนสารพิษในปริมาณที่มากขึ้นจากเดิม มีผลทำให้การใช้ประโยชน์พื้นที่ดินนั้น ๆ ในทางการเกษตรทำได้ลำบากขึ้นหรือทำไม่ได้เลย
3. มีหน้าดินน้อยหรือมีหน้าดินชั้นล่างที่เป็นกรวดทราย ซึ่งเป็นผลมาจากการชะล้างพังทลายของดินทำให้ดินเคลื่อนไปจากเดิม มีผลให้พื้นที่ดินนั้นๆ ไม่สามารถใช้เพาะปลูกได้อีกต่อไปหรือถ้าจะแก้ไขก็ต้องใช้เวลาและการลงทุนจำนวนมาก
4. มีตะกอนดินของดินชั้นล่างจากแหล่งอื่นๆ มาทับถมอยู่ข้างบน ทำให้ไม่สามารถใช้ที่ดินนั้นทำการเกษตรได้เหมือนเดิม หรือทำการเกษตรไม่ได้อีกต่อไป
5. ลักษณะทางกายภาพของดินเลวลงกว่าเดิมที่เคยเป็น ไม่ว่าจะเป็นความหนาแน่นของดินร้อยละช่องว่างในดิน การซึมน้ำผ่านผิวดินและอื่นๆ ซึ่งอาจเกิดจากการใช้เครื่องจักรกลในการทำการเกษตรหรือการทำการเกษตรที่ไม่ถูกวิธีทำให้การใช้ประโยความสำคัญของปุ๋ยอินทรีย์ในการปรับปรุงดิน
ความสำคัญของปุ๋ยอินทรีย์ในการปรับปรุงดิน
ปุ๋ยอินทรีย์มีความสำคัญต่อการปรับปรุงดินเป็นอย่างมาก เพราะเป็นแหล่งของอินทรียวัตถุที่จะทำให้สภาพต่างๆ ของดินดีขึ้น ความสำคัญของปุ๋ยอินทรีย์ในการปรับปรุงดิน สามารถสรุปได้ดังนี้ (ภาควิชาพืชศาสตร์, 2551)
1. ปุ๋ยอินทรีย์โดยทั่วไป จะมีธาตุไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียมน้อย แต่จะมีธาตุรอง และจุลธาตุพอเพียง หรือเกือบพอเพียงตามความต้องการของพืช
2. ในระยะแรก ๆ ปุ๋ยอินทรีย์อาจทำให้พืชมีผลผลิตไม่สูงมากนัก แต่ถ้าพิจารณาในระยะยาวแล้ว ผลผลิตของพืชจะสูงมาก เนื่องจากคุณสมบัติของดินดีขึ้นเรื่อย ๆ
3. ปุ๋ยอินทรีย์จะช่วยให้ความเป็นกรดเป็นด่าง ของดินเปลี่ยนแปลงได้ยากขึ้น รวมทั้งช่วยดูดยึดธาตุอาหารต่าง ๆ เอาไว้ไม่ให้สูญเสียไปจากดินได้โดยง่าย
4. ส่งเสริมให้อนุภาคของดินจับตัวกันเป็นก้อนหรือเป็นเม็ดดิน ดินไม่อัดตัวกันแน่น มีการถ่ายเทอากาศดี การอุ้มน้ำ และการไหลซึมของน้ำในดินดีขึ้น
5. ส่งเสริมการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ในดิน จุลินทรีย์ส่วนใหญ่ที่มีประโยชน์ในดินเป็นพวกเฮทเทอโรโทรพ ซึ่งต้องใช้สารอินทรีย์จากดิน เป็นแหล่งของอาหาร การเติมปุ๋ยอินทรีย์ลงในดินจึงเป็นการเพิ่มปริมาณของจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ต่อความอุดมสมบูรณ์ของดินด้วย
6. สามารถหาปุ๋ยอินทรีย์ได้ตามท้องถิ่นตามฟาร์มทั่วไป บางกรณีอาจไม่ต้องซื้อ หรือสามารถหาซื้อได้ในราคาถูก
7. วิธีการใส่ปุ๋ยอินทรีย์ไม่ยุ่งยาก ใช้วิธีการเช่นเดียวกันกับปุ๋ยเค็ม
8. ธาตุอาหารในปุ๋ยอินทรีย์จะมีโอกาสสูญเสียน้อย เพราะธาตุอาหารบางส่วนเป็นองค์ประกอบของอินทรียสารในปุ๋ย และบางส่วนจะถูกยึดในปุ๋ยอินทรีย์ในรูปของคีเลต